In het wereldbeeld van de Shuar is Arutam het opperwezen, de God van de Goden. Arutam woont in de watervallen en bereikt de Shuar via de rivieren. Arutam vertegenwoordigt de allerhoogste, beschermende, transcendente en bovennatuurlijke geest die een speciale kracht op de mens overbrengt. Met zijn goddelijke kracht doordrenkt en bevrucht dit bewustzijn de aarde en het universum om concrete effecten in de werkelijkheid teweeg te brengen. Dit is de bron en mentaliteit van de Shuar wereld. 

Arutam heeft geen lichaam en manifesteert zich in een breed scala aan hogere wezens die verband houden met verschijnselen als de schepping van de wereld, leven, dood en ziekten. Deze hogere wezens zijn onder meer: Etsa, Tsunki, Shakaim en Nunqui.

Etsa / De  Zon

Spirit van de jacht en keeper/hoeder van alle dieren die op aarde leven. 
Geeft vermogens om te jagen op aanvullend voedsel.

Tsunki

Spirit van de rivier en keeper/hoeder van waterdieren; leraar van alles wat met visserij en gezondheid en heling te maken heeft.
Geeft vermogens om visioenen te ontvangen, gezondheid voor allen en sjamanistische krachten voor sjamanen.

Shakaim

Spirit van de jungle en keeper/hoeder van bomen.
Representeert de waarde, krachten en vermogens van mannen en het werk wat zij verrichten.

Nunqui

Spirit van de boomgaarden, gewassen, huis en keramiek; drager van de kennis van de vrouwelijke wereld. Nunqui is de vruchtbaarheidsgodin, verbonden aan planten en voedsel, maar ook aan keramiek waarin het voedsel wordt geserveerd.

De vrouwen zingen lofliederen terwijl ze planten en oogsten in de Aja Shuar, open plekken in de jungle waar ze gewassen en medicinale planten verbouwen. De open plekken die hiervoor gebruikt worden zijn door Shakaim aangewezen.

                                  Art: Nunkui door Gloriandrea Perez

Watervallen zijn veelvoorkomend in Shuar leefgebieden, ze zijn er in alle maten en vormen, het zijn heilige plaatsen in de jungle die alleen te bereiken zijn via bijna verloren gegane paden -omdat ze niet elke dag bezocht worden- vaak met steile hellingen en rotspartijen die overvloedig met mos bedekt zijn. Om de watervallen te kunnen bereiken verlangt respect.

Een uwishin (sjamaan) vast vijf dagen alvorens naar de waterval te gaan en loopt het pad met focus, langzaam en zich bewust van elke stap. Gedurende de reis wordt er bij elke waterafscheiding Tsaank (Tobaco sap) genomen. Er wordt onderweg Natem (Ayahuasca) gedronken en vogelgeluiden worden gesimuleerd om de spirits van de waterval te waarschuwen voor hun komst en om antwoord te ontvangen.

Eens bij de waterval aangekomen, wordt een heilige steen achter de waterval aangeraakt en om te weten of Arutam er is wordt gewacht op een teken van het water. Wanneer er een verwelkomende houding uitgaat van het water, initieert Arutam het contact en kunnen rituelen als de Tunakaramamu (waterval ceremonie) uitgevoerd worden.

Wanneer de uwishin de waterval weer verlaat wordt er eerst opnieuw gevast en loopt men langzaam met focus en respect het pad terug zonder achterom te kijken. Bij het achterom kijken naar de waterval kan men een negatief teken ontvangen die tot de dood kan leiden. 

LIED VAN SHAKAIM

Shakaim is de vleesgeworden vertegenwoordiging van alle spirits van de jungle. In de meeste sagen van de Shuar wordt gezegd dat hij de broer van Nunqui is. Deze verhalen zijn vanaf het begin mondeling overgedragen rond het vuur en verschillen soms binnen gemeenschappen in details. Shakaim wordt door sommige verhalenvertellers als de echtgenoot van Nunqui gezien. Het lied van Shakaim is het eerste en meest krachtige helingslied -Anent- dat de Shuar van Arutam hebben ontvangen.

In 2015, na een van de meest ingrijpende Tunakaramamu en Natemamu rituelen die ik heb mogen bijwonen, is het lied tijdens een ceremonie door mijn leraar aan mij overgedragen en als een energetisch zaadje in mijn energieveld geplaatst. Vanaf dit moment cultiveer en voed ik het met mijn liefde, dankbaarheid en respect -zodat de frequenties verbonden aan het lied mij kunnen vinden. Bij de gratie van deze relatie kan het lied via mij zijn werk doen. Het lied mag alleen in ceremonie gezongen worden en toegepast op momenten dat de energie erom vraagt, zo is mij op het hart gedrukt. “Vergeet niet Reino dat alle spirits, zij die het beste met je voor hebben en zij met minder goede bedoelingen, getuige zijn van je intenties”. Sindsdien zing ik het lied en ontvouwt het zich in mij.

Het lied is verbonden aan een tragische periode in de geschiedenis van de Shuar, vele duizenden jaren geleden, toen ze op het punt van uitsterven stonden. Het verhaalt over de allereerste ontmoeting met Shakaim en hoe Shakaim de Shuar genezing bracht en van de ondergang redde. Je zou kunnen zeggen dat het verhaal begint bij de beslissing van de Shuar dat het een goed idee zou zijn om een van hun mannen met een Kopai-vrouw te laten trouwen. De Kopai woonden ver van de Shuar en stonden bekend als de meest krachtige sjamanistische helers van de jungle. Een huwelijk zou een opening kunnen bieden naar het verwerven van inzicht in hun krachtige sjamanistische geneeswijzen. Op deze manier konden Shuar hun eigen mensen beter leren genezen.

De Shuar reisden af naar de Kopai om met hun stamoudsten te spreken. Ze kwamen overeen dat de dochter van de medicijnman van de Kopai uitgehuwelijkt zou worden aan een Shuar man. De Kopai vrouw reist mee om met haar man bij de Shuar te leven. Het is geen gelukkig huwelijk. De gewoonten, codes en taal van de Shuar en de Kopai zijn te verschillend. Ze begrijpen en respecteren elkaars gewoonten en levenswijzen niet. De twee werelden en culturen botsen met elkaar en er is veel strijd. De Shuar-man behandelt zijn vrouw niet respectvol.

Uiteindelijk ontsnapt de vrouw en vindt haar weg terug naar het ouderlijk huis. Ze vertelt haar vader hoe ze heeft geleden onder het huwelijk. Hoe slecht ze haar hebben behandeld. De Kopai gebruiken hun krachtige sjamanisme om zich te wreken en de Shuar ziek te maken. En veel Shuar worden ziek en sterven als gevolg van de vloek die over ze uitgestort is. Als er nog maar een kleine gemeenschap van een paar families over is worden de laatste jonge mannen de jungle ingestuurd om een medicijnman te vinden die hen kan helpen. Of om de planten te vinden die hen kunnen helpen hun mensen te genezen.

Ze gaan op pad al hebben ze geen idee waar ze het moeten zoeken ...

Op het punt van radeloosheid ontmoeten ze Shakaim, de essentie van de jungle die uit het niets aan hen verschijnt in menselijke vorm. Hij is heel lang en slank gebouwd, heeft een lichte huid en een wit gelaat. Omdat *zijn gezicht wit is menen de jonge mannen dat Shakaim wel een machtige sjamaan moet zijn. Ze vertellen wat er speelt bij hun volk en smeken hem om zijn hulp. Shakaim geeft ze drie specifieke delen van verschillende planten en vertelt ze hoe van twee delen een brouwsel te maken en hoe het derde deel in hun tuin te planten. Dan vertelt hij ze het brouwsel na zonsondergang bij de rivier op te drinken om zo visioenen te ontvangen van de Tsunqui's, voorouder spirits van Shuar uwishins. Die kunnen de jonge mannen vertellen hoe ze hun volk kunnen genezen.

* Bij veel natuurvolken zijn gezichtsbeschilderingen gebruikelijk. Sjamanen hadden vaak een wit beschildert of met witte as bepoedert gelaat. Het gaat zeker niet over een blanke huidskleur.

De jonge mannen spreken hun twijfel uit of ze dat wel zelf kunnen en smeken Shakaim om mee te gaan naar hun dorp om zelf te zien wat er speelt en om de mensen te genezen. En Shakaim gaat met hen mee. Bij het dorp aangekomen ziet hij de gruwelijke situatie aan en begint oplossingen te bedenken en gedurende de nacht remedies te maken. Vanaf het aanbreken van de ochtend tot ver in de middag deelt hij remedies uit en geeft uitleg over alles wat hij doet. Om vier uur in de middag begint hij zich voor te bereiden op zijn vertrek en terugkeer naar de jungle. De mensen verkeerden toen nog steeds in een zeer zwakke gezondheid. Evengoed begon Shakaim kalm richting de jungle te lopen, hij nam een blad van een plant en begon erop te blazen en creëerde de meest ongelooflijke tonen en vibraties.

Terwijl Shakaim verder richting de bergen loopt, blijft hij het blad bespelen en zingt zijn magische lied. Hij loopt de zonsondergang tegemoet en blijft het blad bespelen, laat de meest ongelofelijke vibraties en tonen klinken en zingt zijn magische lied totdat hij uit het zicht verdwenen is.

De zon verdwijnt achter de horizon, het is zeven uur,  en alle Shuar zijn genezen.

                           Art: Ashly Curay